Kan Pulpit in kan Miphun kan remh hna lai

Kan Pulpit in kan Miphun remh hna usih   From: lianhei cung <lianheicung@gmail.com> Subject: [Metkhuabo] Kan Pulpit in kan miphun kan remh hna lai To: "chinuniversityalumni" <chinuniversityalumni@googlegroups.com>, tabclairam@googlegroups.com, Metkhuabo@yahoogroups.com Date: Saturday, November 28, 2009, 7:14 AM   Dawtmi miphun hawi hna, Kan miphun kong ah mah le ruahning cio in tial le langhter a si, kei zong ka hmuh ning in kan miphun caah ka ruahnak langhter ka duhmi a um ve. Minung hi nang na palh kei ka palh ti kan i el nak in kan ca i a thabikmi theih, ruahnak i pek le tuah hi a biapi deuh. Ram tampi cu phanh khawh a si lo nain Malaysia cu kan miphun ning nawn in rathnawhmi le kan duhmi hngahnak hmun ah kan hman cio. Hi Malaysia ram phan Laimi cung lawng in ruahnak kan chuah ahcun a dik thlu lai lo nain a tam u a si lo le, zeimawzat cu a hmaan kho men ko ka ti. Refugee in kan kalnak bik hmun a si caah ramthumnak a phanmi hi a tam u cu Malaysia in phanh a si i, cu in kan vai kalpimi nunzia cu hlonh thlu khawh cu a si lem lai lo. Cu kan zia le kan nunning kha Lai nunphung ( Chin Culture) ah ai cang te ko lai. Kan nunphung kan kalpi ning hi zoh tikah tih a nung ngai ko. Tuan deuh i ka rak tial bantuk in nitlaklei Khrihfa miphun ah Laimi hi can kan awl ngai ko cang. Hiti zozawt ngai le fello ngai, hruphrap ngai in kan nun hi mah le hmuh ning in chim ve ning law, kan pulpit in kan rak i cawnpiak ning he ai pehtlai rua ka ti. Kan biaknak le kan pulpit nih kan miphun hi a thanchoter ko, asinain thil timi cu a tha thlu lawng um phung a si ve lo bantuk in kan pulpit caan sau deuh a rauh cun nitlaklei lawng uar tuk i mah ram ah um duh lonak lungthin pu tiang in a kan cawnpiak caah aho cio paoh Refugee hi Paradise ah kan ruah sualnak a hram pakhat cu a si. Kan cozah puh ding a rak um hi cu Laimi caah vanthat ngai a si ve. Ram dang ah miphun dang zong an pem cio ko nain an ram kir than le an ram ah thil tha tuah ding hi an i tim peng. Laimi hi kan si ning in chim usih law, Ram tha seh ti cu kan kaa in kan chim ko nain (ahlei in ramleng phan Laimi nih ) ram that tak lai cu kan duh taktak rua lo ka ti, a sullam cu ramthumnak phan ciami nih kir lai phan a si i, Malaysia hrawng, India hrawng in Refugee hngakmi nih hawi ramthumnak phanh i kan ram kir lai cu tih taktak a si, cucu Laimi kan dirhmun taktak a si. A cunglei kan langhtermi tete hi Laimi kan lungput zeimawzat te khi a si, hi kan lungput ai thoknak a hram cu kan biakinn ai thokmi a si. Ruah caan a phan ngai ve cang. Laimi hi ram leng kan chuah tikah lung a rawk ngaimi cu Ramchung nak in a let tamtuk in kan i dawtnak ai then, kan miphun in kan i then i donghnak ahcun kan phun hna hi Lai ( Chin ), ti loin kan khuamin chin a hau te ko rua lai. Hlan kan pa le Khrihfa ai thokka i kan Pastor te cu mawh chiat awk an um tuk lem lo, Pathian bia te am lam chimh kan Khua cio Khrihfabu a thawnnak ding an kan chim, upat awk ngai an si. A vun dawttu Pastorte pawl nih ramdang an kal i, ramdang a nuamhnak an bia in an kan chimh pin ah an kan pemtak tikah kan miphun nih pem in than kan i tim. Cun Sunday School kan hngakchiat lio ah an rak kan chimhmi cu kan Khrihfa biaknak i zumh awk tlakmi hna tuanbia ( Eg. Adam, Esther, ... tbk ) an rak kan chimh tikah kan upat tiang kan i thanpimi cu Pathian a hna a tla lai maw ti in kan sual ko bu zong ah ruahnak kan ngei. A caan nih a vun kan kalpi lengmang hi a hlei in 1990 hnulei pawl ah Sunday School i cawnpiakmi cu kha zumh awktlakmi hna kong chim ti lo in, na piangthar maw? ti deuh lawng kan cawn tikah Khrihfa phung i dinnak cu kan kaltak diam i, Bible tlaih in lih chim hi kan caah a awl ngai ko cang. Dinnak timi cu Lai miphun caah David Van Bik le Bawi Hu dictionary chung lawng ah neih dawh kan si cang, kan nunnak ah dinnak kawl cu a har taktak ko cang. A zei a va si hmanh ah Miphun kong ahcun a tlai ti um lo in thil tha cu kan theih le cangka in tuah hi a tha bikmi a si ko. Atu ning in cun Laimi cu Pulpit in ai hruaimi miphun ah kan cang ko rih le, kan pulpit cawnpiak ning hi thlen a za cang ko lo maw? Kan miphun a ngan a damnak ah a herh lomi thil tampi hi kan pulpit in hloh a za cang ko rua, kan caah a thami hi kan pulpit in aupi a hau ko cang. Cuti cun kan miphun hi serhram i thok cang hna usih, a hlan ahcun kan pulpit cio in mah le associations cio tanhnak kha kan rak chim tawn, pianthar i sual khawh ti lonak kan rak chim, ramleng le phaisa lawng in ram remh khawh a si ti in kan rak aupi, cu nih a chuahpimi cu Miphun tlau-nak le miphun theknak a chuahpi cu mithmuh kuttongh a si ko. Tu chun caan ah cu kan rak i palhnak vialte cu a thar in ramh cang hna u si. Kan miphun le kan thlarau a damnak ding caah kan Pulpit cu a dikhmaan ning te in hmang cang hna u si, kan cozah sianginn hmanh in kan miphun a hruai te ding kan fale kan chimh khawh hna lo, kan church school ( Sunday School ) tal in miphun ca ah thlaici cin le thlak hram thok cang hna u si. Upatnak he Lian Hei Cung ================= Life is like a book, everyday is new pages

CNF le Nihin Kan Miphun

CNF Le Nihin Kan Miphun Kan Chin miphun kan ithlenning le kan tthanchoning hi, ruah ahcun amak ko. Economist pawl nih Korea , Singapore , Taiwan , Hongkong, tepawl an tthanchoning a ran tuk khi "Asian miracle" an ti bantukin atu kan Chin miphun kan ithlenning, kan tthanchoning hi tthatein vun ruah ahcun miracle (khuaruahhar) taktak asi ko. Kan chunmang hmanhah kan rak manh theng lomi thluahchuah tampi nihin ah kan miphun nih kan ton.   1986 ah Mandalay ah sianginn ka rak kai i, Motor cycle Laimi lakah aa cit khomi cu Pu Duhlal fapa Sui Luai lawng a rak si. Achelchel ah a kan phirh tawn i, kan rak inuam taktak. Halkha, Thantlang ah motor cycle cu chim lo bike hmanh a ngeimi kan rak tlawm tuk. Asinain nihin ahcun Motorcycle cu Halkha, Thantlang ahcun lokalnak le para thleinak hmanhah an hman cang ti asi.    1988 tiang hi sianginn kai kan kal lai ah, khuate pakhat ah phaisa Ks.1000 khan dingah a rak har ngai chel a um. Asinain nihin ah kanmah laitlai (Halkha le Thantlang) sinah USA ramchung lawng in thlakhat ah phaisa a lutmi hi atlawmbik $200,000 (Tinghnih) asi. Kan miphun hawi Falam, tiddim etc. ah a lutmi le, kaa dang ram in an kuatmi he chim ahcun kan miphun sinah a lutmi phaisa hi a tam tuk.   Aluanciami kum 20, 1987 hrawng ah Mandaly ah Laimi Inn a ngeimi cu Pu Thawngmang lawng asi i, Rangoon ah mitlawmte lawng nih inn kan rak ngei. Atu ahcun Rangoon le Mandalay lawng si loin, Vawileicung ram tthattha Norway , Sweden , Canada , USA , tbk. ah Laimi inn tthattha in a khat cang. Indianapolis khua lawng hmanhah Laimi inn 30, 40 leng a um i, Vawleicung khua ttha bik timi New York khuapi hmanhah Pu Stanley Hram Uk nih inn tthatuk a kan cawkpiak khawh cang. Dallas , Battle Creek , Washington D.C ah va kal ahcun Lai khua Thantlang, Halkha phanhtthan bantuk asi ko. Dallas ah Lai nungak pawl nih an mawnghmi motor le President Bush a fanu le nih an mawnghmi motor cu zeihmanh an ni dang ti lo. BMW, lexus, tbk. ciocio an si dih ko.   Aluanciami kum 20 hrawng ah USA i ca a rak cawng khomi cu Dr.David Vanbik, Dr. Stephen Hrekio, Dr. Sang Awr te pawl lawng an rak si. Nihin ahcun Indiana University lawng hmanh ah Laimi cacawng 20 hrawng an um i, N. America ram chung lawngah zaaleng an um. High School tang a kai liomi kan miphun a thong in USA lawng ah an um. Abuaktlak ( kan miphun kan tlawm tluk) in tuak ahcun Asia ram ramrumbik pawl i, an phungtlai nih an rak thlahmi hna siangngakchia nakin Laimi cacawng an tamdeuh. Hi cacawng liomi mino kan ni ngeihmi hna hi kan mi phun caah lunghmuibik ding asi. Phaisa in tuak khawh asi lo.   Vawleicung ramtttha tampi ah kan miphun um/phanh asi tikah kan ram i a ummi minung pakhat cio ca zongah a ttha. Pumpak le chungkhar, u-nau in bawmh cio asi hlei ah, khua le ram nih a herhmi sizung, sianginn, biakinn, meivan nak, tbk. tuahpiak cio asi i, kan miphun pakhat cio nih hi thil ttha (Pathian thluahchuah) hi, kan umnak cio in, kan tin, kan co dih. Asinain, hi bantuk thilttha kan ton, ramdang, ramttha kan phanh khawh hi zei ruang ahdah asi tihi, ihal usihlaw kan chimmi zeidah a si hnga.   A hrambik cu Pathian nih a kan dawt, a kan zaangfah ruangah a si kan ti dih ko lai. Asinain Pathian thluahchua hi, kan halnak, kan ni zuamnak, le kan tuahmi in a rami asi. "Hal law pek na si lai, king law an awnh lai" ti asi i, kingh lo ahcun aa awng lai lo tinak asi ko hnga.   Hawidawt hna, Ral a thomi miphun rak si hlah usilaw, atu bantuk vawleicung ram ttha hi kan ram, kan inn-kan lo ah kan ser kho hnga maw? Hi Vawleicung ram ttha kan phanh khawhnak ding ahhin vawleicung nih zeica ahdah kan Chin miphun hi ahlei in kan zawn a kan ruah? Malaysia ah Rohingya pawl, Burma ram i kawl, kala, taluk, tbk. pawl tah ziah kanmah bantukin an ruahpiak ve hna hnga lo? Kan hawi le Karen hi zeiruang ahdah kanmah bantukin vawleicung nih an dawt ve hna, ram tthattha nih an auh colh ve hna hnga lo?   CNF hi rak um hlah sehlaw (Ral rak tho hlah sehlaw), UN kan luhnak, phungzam (asylum) kan sawknak ahhin zeidah kan chim hnga tihi vun ruah ahcun chim awk atlawm ngaingai lai. Acheu cu chim awk hmanh kan ngei lai lo. CNF a um ruangah vawleicung zung lianlian kan luh ah, an celh lo tuk ruangah ral tiang a thomi miphun tiah zaangfahnak an kan ngei. Ral thawh cu a har tuk ko nain an intuarnak, an hremnak hna an celh lo ruangah ramtang tiang an lut i meithal a tlaimi an si timi hi, vawleicung mifim khua ruat kho tampi nih an theih thiam tuk.   CNF nih CHRO a tuah. CHRO director Salai Bawi Lian Mang nih kan ram i, an kan hremning le kan intuarning vawleicung ah ttha tein a thanh ruangah vawleicung nih pumsa in an temin lawng si loin, an khuazing, an Pathian hmanh pei zalawng tein an biak khawh lo hi taa tiah zaangfahnak le bawmh duhnak an kan ngei. Acheu cu a ttanh hmanh an kan ttanpi. Hi CHRO a um ruangah kawl ralkap nih duhpaoh in an kan tuah ding, an kan hrem ding vialte a kan khamh. Kawl ralbawi nih an ralkap a thong in ram lak ah va thih khi abiapi ah an chia lo, mah nakin abiapi an chiahmi cu UN office ah human rights violation nan tuah an timi hna hi an ttihdeuh. Mah human rights violation an tuahnak record cu CHRO nih a chuah. Mah caahcun CHRO hi kawl ralkap nih hrem ding ah an kut an thlahnak ding a tlaitu lawng si loin, vawleicung zunglianlian, UN, Embassy, asylum office ti pawl i, bia kan chim tikah a kan bawmtu asi. CNF a rak um hlan 1987 hrawng kan ram sining kha vun ruat tuah hmanh usih.   Hawidawt hna, CNF hi rak um hlah sehlaw atu kan dirhmun hi kan phan hrimhrim lai lo. American ram ramhruaitu pawl nih mipi sinah an chim tawnmi cu, Hi tlukin a nuammi ram chungah zalawng tein kan len khawh, kan ni nuamh khawhnak cu ram le miphun caah a nunnak aa rak ipemi an rak um ruangah asi. Zeitluk in nuamhnak kan ton zongah kan caah a nunnak aa rak ipemi pawl kha kan philh hna awk asi lo an ti hna. Kanmah kan Chin miphun zong mit-hmuh-kut thongh in, kum 20 chungah atu bantuk "Miracle" kan ton hi, kan caah a nunnak aa pemi kan miphun u-nau hna ruangah asi tihi philh hlah usih. Minung 70 leng an nunnak an ipee cang. Mino tete an si, thih an zaa hrimhrim rih lo, kan miphun caah tiah ram lak le thing tang ah hawi thih hmanh in an thi lo, an ruak- an sa cu zu le va nih a ei hna ... ...   Hawidawt, na mit ichinh law tthatein ruat tuah hmanh!!   (A cunglei cabia te hi Salai Daniel Sakhong nih a rak tialmi a si, mah ca nan rel i nan lung a fian hlei lo ahcun keimah tialmi ka rak thlah than lai.)   Salai Lairamthang Washngton D.C   Note: YFFC-International group mail ah 13 NOV 2009 ah ttialmi a si. ------------------------------ "Serve with gladness"

Khuasak thiam cawng hnik hna usih (Saving le Loan kong)

From: Salai Bawi Uk Thang <cbthang@yahoo.com> Subject: [Metkhuabo] Khuasak thiam cawng hnik hna usih (Saving le Loan kong) To: "Metkhuabo" <metkhuabo@yahoogroups.com> Date: Thursday, November 12, 2009, 2:29 AM     America ah Tangka Chiah ningcang Cozah nih hin mipi ca ah a ttha hmanh maw an ti mi tete hi an Website ah khat tthup in an rak chiah lulh hna i a kawl kho le ahmu kho nih an i hmuh, an i hman i a thei lo nih cun lodiam an lanh taak an thihtaak tawn ko. Cu hna lak ah apelpawi tete van zoh hmanh hna usih.. Mymoney.gov chung i aum mi lawng te an si caah mahhi weblink khi open hmasa ding asi lai. Cu hnu ah mah duhmi poh ikherhlai ding khi asi ko i atu cu Saving tuah le Loan cawi kong kan zoh hna lai. US khuasa family tampi nih hin an Tax return i an hmuhmi hi IRA account (tarleisang ca i khonmi) ah an chiah tawn. Acheu nih cun thlafatin in an chiah, an chap rih. Abiana ah Tax return kan hmuhmi lak ah a zahceu 2500 USD khi IRA account ah hei chia lengmang hmanh usih. Cuticun hei um ko usih law kum 40 arauh hnu ah zeizat dah asi timi hi US mutual company general history  track record ning i kan tuak tik ah..??? zeizat dah asi khawh? Note: US economy nih umtuning ah inflation rate hi 3.8 % hi default ah an hman. Asullam cu tangka kan save mi hi 3.8 nak i atlawm deuh ah cun kan chiah mi khi asung lei asi ti khi asawh duh. Lakphak ti hrai khat ah fang khat asi mi khi kum 40 arauh hnu ah cun hraikhat ah fang thum hrawng asi cang caah khi bantuk tangka value azor mi khi 3.8 % in an tuak chih peng tawn. Atu lio ah bank kip nih percentage an kan peek mi hi 3.8 aphaan mi pakhat hmanh an um lo. Cu caah asungkhaan mi lawng te an si dih ti khawh asi. Hika link hi click uh. Initial saving balance timi zawn ah khin ahramthok cem i na chiah kawhmi tangka zat ttial uh. 2500 $ hei ti usih Deposit amount per period ah khin kum fatin zeizat dah na chap khawh tawn lai timi zat khi ttial uh. 2500 $ tthiam tthiam kumfatin khon itim usih. Deposit interval timi ah khin Annually timi khi select tuah uh. Number of deposit timi ah khin 40 in ttial uh. Annual return timi zawn ah khin 12 % hi punghman te i longterm investment asi tawn ning track record i a um ning te asi. Hika link i page 19 khi kau ulaw afiang cikcek lai. Inflation rate tucu cozah nih default in 3.8 hi an hman pengmi asi caah irinh ding asi ko. Cun calculate timi khi van hmet hmanh uh...$2,380,483.40  ( 2.38 Millions) Mi cheu nih cun zumh ding asi loh nan ti hoi men rih lai. Hawi nih an zulh cuahmah mi lam asi. An tuah cuahmah mi asi. Testimonies achim mi ngaih cawk lo in an um ko. Cu caah hithil hi zohsawh ding asi lo. Kan iawt cio ahau. Kan miphun sersiam tu lak ah mah hi hi saan atlai bik ding mi asi. Asullam cu thlakhat ah 100-200 karlak save khawh kan izuam cio hna lai tinak khi asi ko caah zeihmanh thil harsa pi khi asi lo. Kan mah cio nan mah cio nifatin a letthal lengmang mi nih an tuah cio mi asi. Mah bantuk kong hi Every Saturday night ah Suze Orman nih mipi lecture apeek tawn ko hna khih TV in zoh khawh peng asi. Cucaah thilsining thei bu te i khuasak athiammi cu tarleisang ah rian ttuan ahau mi an um kho hrim hrim ti loh. Million pakhat i a interest hin cun duhtawk in nunkhawh tuk asi. Laimi vialte hihnu kum 40 ah millioner kan si dih lai... kan si hrim hrim lai... chim ngam cia asi. Loan cawimi kong tucu hnu deuh manh caan ah kan van fian ter tthan te lai. Mah bantuk tete hi cozah website chung ah tling cikcek in an rak um dih. Life insurance tuaktaan ning formula te hna zong fiang tuk in an rak um cia ko i kan tuah mi hi zei dah asi ti hi a study mi caah cun chimh hau lo khin an lang dih cia ko. Life insurance kong zong kan cawng te hna lai. Atu lio USA minung 80 % nih kan itlaihmi LIfe insurance policy hi mirum company pawl i sipuazi an ituahnak lawng te an si i mah pumpak i ai hlaihlai mi hna caah cun alet 10 deng deuh in cawk awk tampi an um ko. Kan chim pah ceumau te lai. Nan khonmi chung in Cheuhra cheukhat cu Bawipa ta asi ti zong philh ciitceet fawn hlah uh. Caan anai tuk cang caah Bawipa arat lainak ding kongkau ah kan nunnak ready i kan ruah khawh lo ah cun pakpalawng pakpalawng lawngte khi kan si tthiam tthiam rih ko lai. Initial Savings Balance Enter the amount you have now to invest. Use up to two decimal places. Deposit Amount Per Period Enter the amount you intend to invest each month or year. Use up to two decimal places. Deposit Interval Select Monthly or Annually. All deposits are made at the beginning of the period. [Make a Selection] Monthly Annually Number of Deposits Enter the number of monthly or annual deposits you will make. This entry defines the time horizon for your results. Annual Return Enter a rate of return on your deposits and balances. Use up to two decimal places. Remember that past performance is no indication of future results. Inflation Rate Enter an expected average annual inflation rate over the savings period. Use up to two decimals. The inflation rate in 2008 was 3.8%. From 1999 to 2008 it was about 2.8%. Adjust Deposits for Inflation

THO maw Lai Kumthar dah? by Pu Lian Cin

ICBC Tho Puai ah Pu Lian Cin Biachim mi   Tucaan ah biachimnak caan ka hmuh ve caah hi proggramme a tuah tu Nunphung le Zatlang hruaitu upa hna sin ah siseh, hi bantuk caan rem a kan pe tu kan Pathian sin ah siseh lawmhnak bia chim hmasa ka duh.   U le nau hna, nihin hi, Nunphung le Zatlang  caan hman sawhsawh long siloin, Laimi nih kum 40 reng lo, kan rak theih ti lo mi, kan rak hngalh ti lo mi, Tho puai, theih nawlhnak le langhter thannak caan zong a si ve  caah, DOT HNIH in biachim ka duh.   Dotkhatnak….. Nunphung le Laimi    Mirangholh in ( Illusion ) timi bia a um i cucu Minung kan nunnak ah hin hmun tampi ah a um lengmang. Illusion timi cu zeidah a si ? Illusion timi cu thil sining hi a mah a sining tein hmuh lo in, a si lo ning pi in hmuh, a si lo ning pi in theih, a si lo ning pi in hngalh ti khi a si. Tahchunnak ah ram avai mi pa cu, zanlei khua a muih nawn tik ah thinghmui pakhat khi a hei zoh i sa ah a rel. Fiangfai tein a ngia ti lo, sakhah kha a duh caah meithal in thinghmui pi cu a kah. Cucu Illusion cu a si. A si loning piin a hmuh, a ruah, a hngalh ti khi a si. Hi bantuk thil umtuning hi Laimi nih kan Nunphung, kan theihning, kan ruahning, ah hin hmuntampi ah a lang lengmang.   Vulei cung thil umtuning kan zoh tikah, miphunkip nih nunphung cu ngeih cio a si i cu an nunphung cu an biaknak in tlangkawm a si lengmang. Bia dang in kan chim ah cun Nunphung timi chung ah hin Biaknak hi hmunhma a khuar ve lengmang. Cu long siloin, cu an nunphung cu an ngeihmi thilri, eidin in an sunlawi ter. Tahchunnak ah nupithit le va ngeih hi Biaknak a si lo. A si nain Thitumpuai an tuah tikah Kawlmi nih Phungki le Biteih Saya timi kha an auh hna, Lawki phung kan um lio ah Ar-at tu nih thlacamnak a tuah, Khrihfa Biaknak nih Pastor te nih lehthahnak tuah a si. A si nain Kawl le Lai kan ihal, kanithit, kan ichawnh ning cu a dang. Hi thil umtuning ah nunphung timi le Biaknak timi hi a ri fiang tein a lang ko. Cu bantuk in Kawl Tincianpuai khi an kumthar a si ve nain an Biaknak in an fehter bantuk in Laimi nih Tho puai, Hlukhla puai, Sariahthawh, Laamserh puai, Khuangcawi puai, Bawite, Bawipi an bawi lio ah siseh, Tirawl tampi an lak I lawmhnak puai an tuah mi Rawlsawmtuk, Cakeifim tibantuk puai an tuah tik ah siseh, an biakmi khuahrum sin ah thlacamnak tuah a rak si ve.   Cu bantuk cun Laimi hi Lawki Biaknak chung kan rak um lio ah kan Nunphung kan hmannak zawn tete ah Lawki Biaknak in tlang kan kawm long siloin kan rak eidin mi tirawl hna in kan sunlawi ter lengmang. Cu tikah Nunphung le Biaknak hi hmun tampi ah then awk har ngai in an ihrual, an isengchih. Cu bantuk dirhmun kan si lio ah Khihfa Biaknak  Lairam a vun luh ve tik ah, Laimi nih kan Nunphung, kan Biaknak le kan eidin hna kha a hliah kan rak phoih thiam lo caah le a ri kan rak thenthiam lo caah, cheukhat kan nunphung dawhdawh hna cu Lawki Biaknak he hmunkhat ah hmawnbawm ah kan hlonh chih hna. Cun Lairam a rak kaimi Missionary pawl hi Bibleca a cawngmi cu an si ko hna nain miphun dang sin ah zeitin thutdir awk, ruahawk tuahawk tibantuk Training pakhat hmanh an rak ngeih lo tik ah Biaknak le Miphun timi kha a ri an rak khiak piak thiam hna lo. Ruahnak zong an rak pe thiam hna lo. Mirang nih Africa ram an thlah mi Missionary pawl hna tu khi, Training tha tein an pek mi hna an si caah nihin ni tiang Africa pawl cu an phunglam thlau lo in Khrihfa ah an cang hna. Pathian an biak tik hna ah anmah an pupa hla aw hmang in siseh, an laam kan kui zong hngakchia upa in an thiam rih. Cucu Africa way of worship an ti theu. Cu bantuk akhyuanhazi ci laimi kan rak sung.    Bia le Hla timi chimkem bia a um. Chim duhmi cu Bia thuk Bia tha Bia hmual cu Hla ah a um ti a si. Kan pupachan ah Hla cu Laamnak nih a zulh cawlh. Cu bantuk Laamnak le nuamhnak hmun ah cun, an rak ngeihmi, Zu kha eidin caah an rak hman. Bia, Hla, Laam le Zu cu hmunkhat ah an kal ti tik ah, Zu kha a hrampi ah an rak ruahsual i Lai Laam laam cu khuachia biak tluk ah an rak ruah sual. Cu caah Lawki phung a ummi thitumpuai le chunhthah long ah Lai laam laam a si i Khrihfa chungkhar thitumnak ah Laihla le Lailaam cu an rak hnon i Lawki Biaknak he hlonhchih a si.   Cu long siloin Paih zong hi Laimi kan ngeihmi Lentecelhnak a si. Lawki Biaknak ah a um mi nih Thitumpuia le adang Puai phunphun an tuah tik long ah Paih cu ser a si i Khihfa a si mi nih Puai an tuah tik ah Paih cu hlonh a si. Kum relnak ah an rak hmanmi Tho puai hmanh hi Lawki Biaknak he kan pehtleih ter i Thlaithar Tho tiin kan thlen hnu ah Tho puai cu Khrihfa hna nih kan rak hnon, kan rak hlonh.    Duh sah tein puai a ngei lomi miphun ah, kan theih lo kar ah, kan pil thluah mah. Khihfa Biaknak he a pehtlaimi X'mass le Kumthar puai dah lo cu zei puai hmanh a leng ti lo. Cu caah X'mass le Kumthar puai tuah, eidin, inuamh cu Laimi kan caah hin a sunglawi khun. A ruang cu zei puai hmanh a um ti lo caah a si bik. Cheukhat nih Laimi cu Khrihfa miphun kan si ti tiang in kan chim. Vulei cung ah Khrihfa miphun tihi a um thiam mi a si lo. Kawl miphun, Kala miphun , Mirang le Zapan miphun zong Khrihfa an um ve ti hmanh kan ruat ban ti lo. Cu ban tuk thil kal ning cu Ilution timi cu an si dih.    Lawmh awk ngai a si than mi cu, kanmah Khihfa lila nih kan nunphung a bia pit ning, kan herhning, kan vun ruahnawlh, kan vun kawlthan, kan vun tunmer than tikah kan mino hna nih kan bia le kan hla, kan laam le kan kui, kan thil le kan thuam hna zah pi nak um ti lo in vulei cung tiang thanh le hmuhsak ngamnak lungthin an vun ngeih than tik ah kan miphun kan himbawmnak a thar in a chuak than tiah a langh caah lawmh awk ngai a rak si. Nunphung upat le kilven hi rumnak a si lo, fimnak zong a si lo, thancho zawng a si lo, A simi tu cu miphun dirkamh, miphun dawt a si tihi chimduhmi a si.   Cu caah nihin zong Nunphung le Zatlang  hruaitu upa hna nih an kan hruainak ah hin lungtho tein itel, cawlcangh cio awk in sawm kan si.   Dothnihnak…..Laimi le Tho   Tulio hrawng  E-mail i an tial, an ceih mi pakhat cu Tho le Zu ti hi a si. Tho cu Tho a si ko i Zu cu Zu a si ko. A fiang tukmi cu Tho cu puai a si i Zu cu din ei awk thil khi a si. Puai kong maw kan ceih, eidin kong dah kan ceih, tihmanh a fiang lomi kan lo. Hi bantuk thilhmanthlak pakhat Laimi sin ah a um mi cu Chin National Day le Zupu tihi a si. CND tuah ah cun Zupu tuah a hau tiphun in kan ruah. CND Falam ah minung 5000 nih an rak ceih an rak khiah lio ah zei Zupu um hlah. Zupu cu CND hlan in siseh, Zu cu Tho puai an tuah lo caan zong ah siseh a um ciami a si tiah kan theih ko bu ah Tho le Zu, CND le Zu kan ti peng. A poi taktak. Illusion long te an si. Hi thilhmanthlak nih a kan chimhmi cu Laimi hi mipaangpar phun kan si rua ti khi a si. Thil hi a ning taktak, a muru taktak, hlai lo in, kawl lo in, a cungpavuan sawhsawh in, kan ruah, kan chim, kan rel, ti a langh caah hi bantuk lungput le nunning hi kan hrial ah a tha.   Tho timi hi cheukhat nih (mithi an tho ) timi zumhnak in a ra mi a si caah, Lawki Biaknak he aa pehtlai tiin an ruah. Lawki Biaknak ah thawhthannak tihi a um lo. Mithi cu an thih hnu ah mithi khua ah an kal tihi zumhning cu a si. Cu caah mithi khua i a ummi minung thlarau  kha Khuavang sin in mithi khua ah an chawnh biak hna i cucu thi tlawng tiah an ti.   Tho timi cu kum a tho than, kum a vui than, kan tho than, kan itung than tiin a ra mi tu a si. Cu caah Tho puai cu Kumtharpuai ( New year Festival ) ti zong in cheukhat nih an auh. Tho puai an tuah lio thla cu Tho thla tiah auh a si i  September thla cheu hrawng in October thla 15 tiang hrawng khi Tho thla tiah auh a si. Tho thla hlan ah Hniang thla ti a um  August thlacheu in September thlacheu chung khi a si. Hniangthla timi cu a hniang   bik, hngakchia bik, a dongh nak, a netnak ti khi a sawh i kum donghnak, kumdihnak ti khi a si. Cu bantuk caan ah hin tirawl hi a chambau cang, tirawl thar a chuahhlan a si i (Licham Tharban ) timi bia zong a um. Chim duhmi cu ( ka li le ka cantiang a dih, ka ti le ka rawl a dih, ka ei awk a dih, a cham, athar, rawlthar ka vun banh, ka phandeuh rih lo ) ti khi a si.  Cu caan ah hawikawn, dawhria, he rawldumnak puai, inuamh hi a sunglawi tuk in hmuh a si bantuk in cu lio caan i puai an tuahmi cu Hnianghrawm tiah an auh.   Cu caah Hniang le Tho timi cu kumrelnak, kumdonghnak le kumtharnak khi a chim duhmi a si. Kan pupa hna nih Thothla a chuakmi khi kumkhat tiin an auh hna nain hngakchiate cu Hniangthla ah a chuah ah cun, Thothla ah khin, thlahnih long a si nain, kumhnih tiin an rel than. Cu nih cun kan pupa hna i kumrelnak a si ti khi a langh ter. Laimi nih Hlukhla, acheunih Thalkut, Capcar Kut an ti i February 20 in March 15 karlak ah puai hi an rak tuah i cucu kumcheu puai a si. Chimduhmi cu kan pupa hna  kumrelnak hi anmah le an ning tein an rak ngei ti khi chim duh mi a si. ( Pa Hlun nih cun ek cik cek in an chimh khawh ko hna lai ).   Hi bantuk in Tho thla ah Buhthar, Sathar, tirawlthar, an vun hmuh tik ah, an ilawm hna i Puai phunphun cu tuah a si. Cheukhat nih, unau chungkhat he siseh, Innpa chakthlang he siseh, Hawikawm dawhria he siseh, Lohrawm Dawhria he siseh, vawk hna an rak vulh chung i, Tho vawk an ti i, Tho puai caan ah an thah, an ihrawm, an ithen, an ei ti. Inn bing in cheukhat nih, Ar khong khi a kum in, an erh, Zabui an erh, Chang an iring, Zupu zong an  i ring, Zusa, vasa tiang, in an khawmh. Kum a vui caah an ilawmhnak kha, puai phun in Tho ni tiah an khiah i nithum chung an hman. Mikip, Innkip, khuakip, vengkip an ilawm, Kan miphun pining in, lawmhnak in a khat, diriamnak le lunghmuihnak in, hnakchia upa thlu lo, kan thinlungchung ah a erh in aa erh..    Kum thar he pehtlai in Mirang phun, hi cu January nikhat, nikhat hmanh a si lo eh, December ni 31 zantim, thu hluk mak in kan ih lio, mang kan manh lio, ah an ilawm. Cucu miphun kan idannak, Laimi cu mirang kan silonak, Mirang cu Laimi an si lo nak, Kan idannak, a langh tertu, hmelchunhnak, a si i cucu  NUNPHUNG kan ti theu mi cu a si. Education timi cawnnak kong a si loh. Dr. Degree kong a si lo. Computer kong a si lo, Khamhnak kong a si lo,  NUNPHUNG timi cu…Miphun kan idannak kong tu a si.   Laimi hi thih a fahsak ngaimi miphun, thi le sa a tleih chan ngai mi miphun kan rak si. Cu caah THI Tirh tihi kan rak ngei. Chim duhmi cu mithi hi kumthum tiang ruah peng, ngeih peng, a rak si. Kumthum tiang hi an tah peng hna, an hlam peng hna, Nu le Va  thihtian a tian mi an si ah cun kumthum chung hi va ngei lo, nupi thi lo in ulh a rak si.     U le nau hna, ruat tuah hmanh uh ? Zeicahdah X'mass caan ah kan chungkhat kan hlam hna ? Kan unau, kan khuami, kan pengtlang, kan hawikawm,he zeicahdah X'mass rawl kan dum ti lai tiin saduh kan thah ? Zeiruang ah ? Zeiruang ah  ???  Aphi cu kan tleihchan hna, kan ngai hna, hmuh kan duh hna, ……A si lo maw ???????   El awk a um lo. A dik mi a si ko. Laimi kan pupa hna zong hi unau chungkhat, thi le sa a tleihchanmi an si ve. Kanmah nak hmanh in an zual deuh ti khawh an si. Hi bantuk in Lothlomi, dirhmun, in Buhthaw, Sahthaw he nuam ngai in Tho caan an vun hman tikah, a thi cia mi , chungkhat kha an vun hlam ve hna. Cu caah Tho ah hin mithi rawldangh ti khi an rak hman. Buh thaw, Sa thaw an chuanmi kha mithi kan dangh hna tiin Inn leng Thengthan ah rawl cu an hunh hna. Tho nih rawl a rak tlanh tik ah mithi thlarau  a si tiin ei law-ei law tiin lungzur ngai in an rak chim. Mithi a rak ngeimi chungkhar hna  zong kha mithi ruak a suangmi bang in an to pi hna, an ngeihchiatnak an hrawm pi ve hna. Tho puai a dih hnu cun an i lungsak ve, mithi an kal cang tiin an i lungsak.   Hi bantuk in Tho hi Lairam pengkip ah an rak ngei cio. Tidim kan unau hna nih Khuado puai tiin, Falam kan unau hna nih Fang Er puai, Dongpui puai tiin Matu kan unau hna nih Minkut tiin anmah le peng le tlang hoih in min an ngei i an rak hman cio. Hihi kan Laimi identity pakhat a si caah Lairam ah Lai Cozah a rak um lio Parlimen chan ah khin Lairamkulh ah nithum zungkhar an rak tuah.October thla Sianginn kharte caan ah khin an rak tuah. Cu bantuk in Lai cozah nih a dir pi tikah kan miphun pi ning in Tho caan a sunlawi ning hi kan tem, kan ton, kan nun pi. Miphun pakhat kan tlinnak a hmual a lang.   1962 kum in kan ram ah Ralkap uk nak aa thawk tik ah Tho caan zungkhar cu a tlau. Khrihfa Biaknak nih le Illusion timi thil um tu ning ruang ah tha pek lo a si I kum 40 reng lo kan rak philh cang. A tu ah a thar in kan vun kawl than mi hi kan miphun caah a tha ngai mi a si caah, kan identity a si mi puai hi sunlawi ter cio awk in forh duhmi cu a si   Kaa lawm. 10/18/09 ------------------------------ "Serve with gladness"

Harnak caan i na der ahcun na der taktak a si

HARNAK CAAN I NA DER A SI AH CUN NA DER TAKTAK A SI (PHUNGTHLUKBIA 24:10)   Biahmaithi: US kan phanh ka ah "Nannih cu mitampi chungin thimmi mitlawmte nan si" tiah kan nu Van Lian nu  nih a rak kan ti tawn. Kawlram harsatnak hmun in vancung khua bantuk ah ruahmi ram hna kan phanh hi cu Pathian thluachuah a si hrimhrim ko. Asinain vawleicung a si rih caah khoika ram i kan um hmanh ah harnak cu a tong ding hrimhrim kan si. Harnak tiin tlang ka taar tikah zeiharnak theng ti sawhmi ka ngei lo. Lungretheihnak, ngeihchiatnak, zawtfahnak, thihlohnak, sifahnak, ningzah hmualphonak, le intuarnak phunphun kong a si ko. Cu harnak hna cu kan ton tikah Khrihfami nih zeitindah kan tei lai ti hi ruahti ka duhmi asi.   A ngaingai ti ah cun harnak cu mizei paoh nih kan in tawn ko. Asinain cu harnak chungin a kan chuahtu, a kan khamhtu cu Bawipa a si. Cathiang nih hi tihin a ti: - Mitha nih harnak tampi a in tawn, sihmanhsehlaw harnak a inmi chung khan Bawipa nih a khamh (Salm 34 :19) - Zumtu hna kha thazang an pek hna i nan zumhnak ah khan fek tein hmun ko u, tiah an forh hna. "Pathian Pennak chung luh awkah hin harnak tampi kan ton a hau," tiah an cawnpiak hna.(Lamkaltu 14 :22)   Cu harnak teinak ah a   thabik cu:   01. Harnak a chuah hlan i hrial hi a si. "Mifim nih cun harnak a rat kha a hmuh tikah hrial khawh aa zuam. Sihmanhsehlaw mihrut nih cun a pahchih thluahmah ko i a hnuah aa ngaihchih (Phungthlukbia 27:12)" tiah kan Baibal ah kan hmuh. Phungthlukbia nih hin zeiruangah dah harnak hi hrial khawh a si a tiah a kan cawnpiak nak cu harnak hi sualnak/thatlonak  ruangah a chuak ti in a hmuh caah a si. Phungthlukbia chungah harnak cu a tanglei ruangah hin a tlung tiah kan hmuh. A tang hi rel hmanh cu sih. - Chimhhrinnak bia zei ah a rel lomi nih amah cungah harnak a tlunter (13 :13) - A hak a kaumi nih a innchungkhar cungah harnak a tlunter (15 :27) - Minung cu a ingchiatnak nih khan dantatnak a in ter tawn. Harnak chungin voikhat na     chuah zong ah na tuah than a hau thiam thiam ko lai (19 :19) - Dinlonak thlaici kha na tuh ah cun harnak kha na zun lai (22 :8) - A zeimaw caan ah cun, kan ziaza i thlen awkah harnak ton kha a herh tawn (20 :30) - Thatlo tuahnak khua a khang lengmangtu cu a min ah Harnak Sertu ti a si lai ( 24:8) - A kaa le a lei aa veng khomi cu harnak chungin aa veng khomi a si (21 :23)   Nihin ah a hlei in chim ka duhmi cu mino hna caah a si. Hmailei na caah harnak a tlun tertu a si lai ti na hngalhmi thil cu a tu tein na hrial cia ah cun teinak na hmuh lai. Mino hi kan thinlung hrimhrim ah zeithil paoh zeidah a lawh hnga tiah va hlat le va hngalh kan duh.. Voikhat cu pakhat pa te lam a leeng an ti. Lampi ah cun ekcaar te aa lamh deng an ti. A hei lonh ah khin a mitsir in a hei hmuh i, ziah a tu kha ekcaar a si lo maw kaa lamh deng tung tiah a ti i, ekcaar a si tak le sitaklo hngalhnak ah tiah a kir hnawh i a kutdong te in ek caar te cu a vun tawh i a hnimh ti si. A kut cu a thu tuk i "Ek bak a si ka lamh lo cu ka van a tha tuk," a ti  an ti (Mi capo chimmi asi). Lamkam ah ek te kan hmuh ah cun ek a si taktak maw si taktak lo tiah kutdong in tawh a rak hau mi a si lo. Cubantuk in Sualnak/thatlonak tampi cu voikhat tuah sual ah cun zeitik hmanhah i ngaihchih awk tha tilo in nunchung a nguhmi a um tawn. Cu ko cu nungak tlangvaal  lio caanah i ralrin a herhmi a si.   Abram Lincoln nih "Mipi nih   an in zumhnak kha na thlau ah cun zeitikhmanh ah an sin in upatnak le bochannak na hmu than kho ti lai lo" tiah a rak ti. Cubantuk in bia zong kan chim sual cangmi cu phalh than a har ngai ngai. Thatlonak zong a chuah hlan i hrial cia khawh cu a tha bik a si.   02. Harnak kan ton tikah Khirhfami i kan hriamnam thabik cu thlacamnak a si. Cathiang nih hi ti hin a kan fial.   -Harnak nan ton tikah lungsau thinfual in um u law thlacam zungzal u (Rom 12 :12) -Nan lakah harnak a tongmi nan um ahcun, thlacam hna seh (James 5 :13) - Pathian cu kan i dornak le kan thazang a si, harnnak caan ah a kan bawm zungzaltu a si (Salm 46 :1) - Harnak a phak tikah ka au u, kan khamh hna lai i nan ka thangthat lai (Ps. 50 :15) - Ka mi hna, Pathian cu i bochan zungzal u! Amah cu kan himnak a si caah nan harnak vialte kha chim dih u (Psalm 62 :8)   Harnak a phak tikah ka au u a kan ti tu Pathian kan ngeih hi zeitluk vantha dah kan si. Voitampi cu harnak kan ton caan ah a ho au hawk hngallo in kan van a sang tawn lo mei? Cu caah harnak kan ton tih ah a herhbik cu kan Pathian i ruaih hi a si. Asinain voitampi cu thla kan cam tikah khawngtawn thlacam kan hmang. Ka thlacammi hi Pathian nih a hna ka tlakpi hrimhrim seh ti kan duh. A sinain kan hal ningin kan hmuh lo tikah kan lung a dong than. Sayakyi Cuai Sang nih "Thlacamnak hi zum hlah u, zumhnak tu in thlacam u" Suhttawngchin ku ma zung neh, zungcichin neh suhttawng ba a rak ti. Thla kan cam ningin a phi kan hmuh lo tikah "Ziah thla ka cam ko tung" kan ti tawn. A si lo. Bawipa nih kan harnak le kan thlacamnak atheih i kan thlacammi nakin kan caah a thabik in bia a khiah, a kan leh ti hi kan zumh khawh taktak ding tu a rak herh.   03. Harnak na ton tikah na u nau chim hrimhrim hna. "U le nau cu harnak i hrawm awkah hrin kan si (Phung. 17 :17). Harnak na ton tikah nangmah lawng i tuarpi hlah. Na unau na chungkhar, u le nau bantuk in na dawtmi na hawikom kha chim hna. Khrihfabu zong hi zumhnak thawngin chuakkhat u nau kan si. Khrihfabu i kan umnak a ruangbik pakhat zong cu kan thilrit i chawn awk le kan lawmnak i hrawm tti awkah a si. Khrihfa hlabu 21, caang 3 nak ah cun:"Ngaihchiatnak kan i hrawm. Thilrit zong kan i hrawm. Khi bantuk Bawipa phung kan zulh. Thluachuahnak kan hmuh cio" tiah kan sak tawn.     04. Jesuh sinah ruahnak kan hal lai. Bawi Jesuh bantuk in harnak kan phisin a herh ve. Bawi Jesuh nih "Ka nawl hi i cawn ve u" (Matthai 11 :29) tiah a ti. Hi vawlei cung a um lio ah harnak tampi a ton  Cu harnak cu zeitin dah a tei hna ti le zeitin dah a ruah ti hi harnak teinak caah a biapi hringhran. Zeithil kan ton i biakhiahnak kan ngeih hlan ah "Hi thil hi Jesuh nih zeitindah a ruah ve hnga?" ti in ruah hmasa i Jesuh nih cu tin a ti hnga tiah zumhmi ning in biakhiahnak tuah ah cun kan lam a tluang bik ko hnga.   Bawi Jesuh nih harnak a ton tikah: - Lungdai tein a ton. A lau lo, a thin a phang lo. - Ralring tein le fim tein a tuah - A tonmi harnak kha a kaltaak lo - A fawinak (short cut) in a phisin ballo. Lamhartu aa thim - Mi zohlo in problem tukha a zoh/hliah i a phisin - Zeitik hmanh ah a sung a khan(surrender) ballo. - A nemnak in a phisin (non-violence) - Thla a cam hmasa   Bawi Jesuh cu Phungbia cawnpiaktu le Farasi hna nih hnahnawhnak an pek tawn. Pa he a  sual lio ah an tlaihmi nu, ngunkhuai peknak kong, tibantuk an hun chuahpi tikah Jesuh nih lungdai tein, ralring tein, nem tein, a tei tawn hna. Moses phungbia in foih an timh nain a nih nih a hmuhmi cu misual nu i a sualnak in chuah dingtu kha a si. Caesar ngunkhuai in foih an timh nain a nih nih cun nan nunnak dihlak hi Pathian ta a si ti tu kha a chimh hna.    Jesuh cu an tlaih lai zan ah thinlungfak ngai in thla a cam. A ton dingmi harnak hi zeitin dah ka tei lai ti a ruat. A duh ah cun Rom ralkap le Tlangbawi ngan ralkap hna zong a tei khawh ko hna. Tlangbawi pawl caah cun Jesuh hi an problem a rak si. Amah hloh an duh. Jesuh ca tu ah cun tlangbawi pawl, Farasi pawl, le ralkap pawl hna kha a problem a rak si lo. A nih i a problem cu vawleimi kan sualnak tu kha a rak si. An nih nih cun an tlaih i an thah, kan tei cang an ti. Jesuh tu nih cun sualnak kha vailam cungah a khenhchih i sualnak nih a chuahpimi sual thawnnak cu vailam cungah a tei. Bawi Jesuh nih hin zeitik hmanh ah surrender a tuah ballo. Teinak a hmuh khawhnak hnga a herh ah cun a nunnak  tiang a rak thap tu kha a si. Nifatin kan nunnak zong ah hin zei hi dah kan harnak kan buaipimi (problem) hi a si ti hi hliah a hau. Hi vawlei kan nun chungah kan ton mi harnak chungah sungh i thih ding hi Jesuh nih a kan duhpiak ballo.   Paul zong nih kan nih cu teitu hna nak in teitu kan si (Rom 8 :37) a ti. Johan 16 :33 chungah Jesuh nih a zultu hna cu: "Nannih nih keimah he nan i pehnak thawngin lungdaihnak nan hmuh nakhnga, hihi kan chimh hna. Vawlei nih hin harnak an pek hna lai, sihmanhsehlaw tih hlah u. Vawlei cu ka tei cang," tiah a ti hna.   U le nau hna, a donghnak ah chim ka duhmi cu kan biatlangtar hi a si. Harnak na ton caan ah nangmah le nangmah i dap law i chek hmanh. Harnak caan i na der ah cun na der taktak a si lai. Cu ti a si caah Bawipa sinah cun thazaang thar la u silaw Harnak teitu si cio hna u sih! Can a ka thia tu lai rel tu bu U pa nang cun ah lung lawm nak tam pi ka nei. thla khat chun ah bawi pa nih lam a kan hroi i tluang te in can A ka hmanh khawt ter fong caah bawi pa min ka than that .Hmai lei ah kan i tawng than te hna lai mang tha nei u... ------------------------------ "Serve with gladness"