CNF le Nihin Kan Miphun

CNF Le Nihin Kan Miphun Kan Chin miphun kan ithlenning le kan tthanchoning hi, ruah ahcun amak ko. Economist pawl nih Korea , Singapore , Taiwan , Hongkong, tepawl an tthanchoning a ran tuk khi "Asian miracle" an ti bantukin atu kan Chin miphun kan ithlenning, kan tthanchoning hi tthatein vun ruah ahcun miracle (khuaruahhar) taktak asi ko. Kan chunmang hmanhah kan rak manh theng lomi thluahchuah tampi nihin ah kan miphun nih kan ton.   1986 ah Mandalay ah sianginn ka rak kai i, Motor cycle Laimi lakah aa cit khomi cu Pu Duhlal fapa Sui Luai lawng a rak si. Achelchel ah a kan phirh tawn i, kan rak inuam taktak. Halkha, Thantlang ah motor cycle cu chim lo bike hmanh a ngeimi kan rak tlawm tuk. Asinain nihin ahcun Motorcycle cu Halkha, Thantlang ahcun lokalnak le para thleinak hmanhah an hman cang ti asi.    1988 tiang hi sianginn kai kan kal lai ah, khuate pakhat ah phaisa Ks.1000 khan dingah a rak har ngai chel a um. Asinain nihin ah kanmah laitlai (Halkha le Thantlang) sinah USA ramchung lawng in thlakhat ah phaisa a lutmi hi atlawmbik $200,000 (Tinghnih) asi. Kan miphun hawi Falam, tiddim etc. ah a lutmi le, kaa dang ram in an kuatmi he chim ahcun kan miphun sinah a lutmi phaisa hi a tam tuk.   Aluanciami kum 20, 1987 hrawng ah Mandaly ah Laimi Inn a ngeimi cu Pu Thawngmang lawng asi i, Rangoon ah mitlawmte lawng nih inn kan rak ngei. Atu ahcun Rangoon le Mandalay lawng si loin, Vawileicung ram tthattha Norway , Sweden , Canada , USA , tbk. ah Laimi inn tthattha in a khat cang. Indianapolis khua lawng hmanhah Laimi inn 30, 40 leng a um i, Vawleicung khua ttha bik timi New York khuapi hmanhah Pu Stanley Hram Uk nih inn tthatuk a kan cawkpiak khawh cang. Dallas , Battle Creek , Washington D.C ah va kal ahcun Lai khua Thantlang, Halkha phanhtthan bantuk asi ko. Dallas ah Lai nungak pawl nih an mawnghmi motor le President Bush a fanu le nih an mawnghmi motor cu zeihmanh an ni dang ti lo. BMW, lexus, tbk. ciocio an si dih ko.   Aluanciami kum 20 hrawng ah USA i ca a rak cawng khomi cu Dr.David Vanbik, Dr. Stephen Hrekio, Dr. Sang Awr te pawl lawng an rak si. Nihin ahcun Indiana University lawng hmanh ah Laimi cacawng 20 hrawng an um i, N. America ram chung lawngah zaaleng an um. High School tang a kai liomi kan miphun a thong in USA lawng ah an um. Abuaktlak ( kan miphun kan tlawm tluk) in tuak ahcun Asia ram ramrumbik pawl i, an phungtlai nih an rak thlahmi hna siangngakchia nakin Laimi cacawng an tamdeuh. Hi cacawng liomi mino kan ni ngeihmi hna hi kan mi phun caah lunghmuibik ding asi. Phaisa in tuak khawh asi lo.   Vawleicung ramtttha tampi ah kan miphun um/phanh asi tikah kan ram i a ummi minung pakhat cio ca zongah a ttha. Pumpak le chungkhar, u-nau in bawmh cio asi hlei ah, khua le ram nih a herhmi sizung, sianginn, biakinn, meivan nak, tbk. tuahpiak cio asi i, kan miphun pakhat cio nih hi thil ttha (Pathian thluahchuah) hi, kan umnak cio in, kan tin, kan co dih. Asinain, hi bantuk thilttha kan ton, ramdang, ramttha kan phanh khawh hi zei ruang ahdah asi tihi, ihal usihlaw kan chimmi zeidah a si hnga.   A hrambik cu Pathian nih a kan dawt, a kan zaangfah ruangah a si kan ti dih ko lai. Asinain Pathian thluahchua hi, kan halnak, kan ni zuamnak, le kan tuahmi in a rami asi. "Hal law pek na si lai, king law an awnh lai" ti asi i, kingh lo ahcun aa awng lai lo tinak asi ko hnga.   Hawidawt hna, Ral a thomi miphun rak si hlah usilaw, atu bantuk vawleicung ram ttha hi kan ram, kan inn-kan lo ah kan ser kho hnga maw? Hi Vawleicung ram ttha kan phanh khawhnak ding ahhin vawleicung nih zeica ahdah kan Chin miphun hi ahlei in kan zawn a kan ruah? Malaysia ah Rohingya pawl, Burma ram i kawl, kala, taluk, tbk. pawl tah ziah kanmah bantukin an ruahpiak ve hna hnga lo? Kan hawi le Karen hi zeiruang ahdah kanmah bantukin vawleicung nih an dawt ve hna, ram tthattha nih an auh colh ve hna hnga lo?   CNF hi rak um hlah sehlaw (Ral rak tho hlah sehlaw), UN kan luhnak, phungzam (asylum) kan sawknak ahhin zeidah kan chim hnga tihi vun ruah ahcun chim awk atlawm ngaingai lai. Acheu cu chim awk hmanh kan ngei lai lo. CNF a um ruangah vawleicung zung lianlian kan luh ah, an celh lo tuk ruangah ral tiang a thomi miphun tiah zaangfahnak an kan ngei. Ral thawh cu a har tuk ko nain an intuarnak, an hremnak hna an celh lo ruangah ramtang tiang an lut i meithal a tlaimi an si timi hi, vawleicung mifim khua ruat kho tampi nih an theih thiam tuk.   CNF nih CHRO a tuah. CHRO director Salai Bawi Lian Mang nih kan ram i, an kan hremning le kan intuarning vawleicung ah ttha tein a thanh ruangah vawleicung nih pumsa in an temin lawng si loin, an khuazing, an Pathian hmanh pei zalawng tein an biak khawh lo hi taa tiah zaangfahnak le bawmh duhnak an kan ngei. Acheu cu a ttanh hmanh an kan ttanpi. Hi CHRO a um ruangah kawl ralkap nih duhpaoh in an kan tuah ding, an kan hrem ding vialte a kan khamh. Kawl ralbawi nih an ralkap a thong in ram lak ah va thih khi abiapi ah an chia lo, mah nakin abiapi an chiahmi cu UN office ah human rights violation nan tuah an timi hna hi an ttihdeuh. Mah human rights violation an tuahnak record cu CHRO nih a chuah. Mah caahcun CHRO hi kawl ralkap nih hrem ding ah an kut an thlahnak ding a tlaitu lawng si loin, vawleicung zunglianlian, UN, Embassy, asylum office ti pawl i, bia kan chim tikah a kan bawmtu asi. CNF a rak um hlan 1987 hrawng kan ram sining kha vun ruat tuah hmanh usih.   Hawidawt hna, CNF hi rak um hlah sehlaw atu kan dirhmun hi kan phan hrimhrim lai lo. American ram ramhruaitu pawl nih mipi sinah an chim tawnmi cu, Hi tlukin a nuammi ram chungah zalawng tein kan len khawh, kan ni nuamh khawhnak cu ram le miphun caah a nunnak aa rak ipemi an rak um ruangah asi. Zeitluk in nuamhnak kan ton zongah kan caah a nunnak aa rak ipemi pawl kha kan philh hna awk asi lo an ti hna. Kanmah kan Chin miphun zong mit-hmuh-kut thongh in, kum 20 chungah atu bantuk "Miracle" kan ton hi, kan caah a nunnak aa pemi kan miphun u-nau hna ruangah asi tihi philh hlah usih. Minung 70 leng an nunnak an ipee cang. Mino tete an si, thih an zaa hrimhrim rih lo, kan miphun caah tiah ram lak le thing tang ah hawi thih hmanh in an thi lo, an ruak- an sa cu zu le va nih a ei hna ... ...   Hawidawt, na mit ichinh law tthatein ruat tuah hmanh!!   (A cunglei cabia te hi Salai Daniel Sakhong nih a rak tialmi a si, mah ca nan rel i nan lung a fian hlei lo ahcun keimah tialmi ka rak thlah than lai.)   Salai Lairamthang Washngton D.C   Note: YFFC-International group mail ah 13 NOV 2009 ah ttialmi a si. ------------------------------ "Serve with gladness"